Soms maken we in ons leven kennis met projecten die ons hart raken en ons begrip van de wereld veranderen. Mijn reis naar het hart van jonge vaders, de zogenaamde Pioniers, was zo’n project. Het heeft me niet alleen een dieper inzicht gegeven in de uitdagingen die deze vaders doormaken, maar het heeft me ook laten zien wat het betekent om empathie en begrip te tonen.

De uitdagingen

Tijdens mijn onderzoek ontmoette ik veel jonge vaders die het gevoel hadden dat zij niet actief betrokken werden in het proces van zwangerschap en opvoeding. Vooral de Pioniers, jonge vaders met een migratieachtergrond die zelf zijn opgegroeid zonder vaderfiguur, spraken hier veel over. Zij staan voor de uitdaging om een rol op zich te nemen waarin zij geen voorbeeld hebben gehad.

Hun verhalen zijn ontroerend en laten zien hoeveel veerkracht en liefde deze vaders hebben, ondanks de obstakels die zij tegenkomen. Ze willen niets liever dan een goede vader zijn voor hun kinderen, maar vaak weten ze niet waar ze moeten beginnen.

Een groot probleem is het gebrek aan betrokkenheid van vaders bij de zwangerschap. Prenatale zorg en opvoedingscursussen zijn vaak gericht op moeders, waardoor vaders zich buitengesloten en ongeïnformeerd voelen. Dit leidt tot onzekerheid, angst en een verminderde band met hun ongeboren kind.

Veel Pioniersvaders voelen zich onzeker en onbekwaam als het gaat om het ouderschap, omdat ze geen voorbeeld hebben gehad en geen ervaring hebben kunnen opdoen. Dit kan leiden tot een gebrek aan betrokkenheid bij de zwangerschap en het opvoeden van hun kinderen, waardoor ze de kans missen om een sterke band met hun kind op te bouwen.

Foto: Tijdens een bijeenkomst van Daddy’s Place

Mannelijkheid en emoties

Een andere factor die de betrokkenheid van vaders bij de zwangerschap en opvoeding kan beïnvloeden, is de traditionele opvatting van mannelijkheid. Het kan voor deze mannen (Pioniers) moeilijk zijn om hun kwetsbaarheden te tonen en hun angsten en onzekerheden te uiten, omdat ze zich verantwoordelijk voelen voor het financiële welzijn van het gezin en daarnaast ook nog een ondersteunende rol willen vervullen voor hun partner tijdens de zwangerschap. Ze zien vaak geen tijd en ruimte om emoties die bij hen spelen gedurende het zwangerschapsproces te uiten.

Het is belangrijk dat zorgverleners zich bewust zijn van de emoties van jonge vaders, inclusief de Pioniers. Door de mogelijkheid te bieden voor 1-op-1 gesprekken kunnen deze mannen een veilige ruimte vinden om hun emoties te uiten en ondersteuning te krijgen bij het omgaan met de uitdagingen die het vaderschap met zich meebrengt.

Verloskundigen

De verloskundige speelt een cruciale rol in de zwangerschapservaring van zowel moeders als vaders. Maar uit mijn onderzoek ontdekte ik dat veel vaders zich niet welkom voelen tijdens een consult met de verloskundige.  Ze zitten er voor ‘spek en bonen’. Sommige vaders gaven aan dat de verloskundige hen behandelde als ‘een extra persoon in de kamer’, en dat hun aanwezigheid niet werd gewaardeerd. Zij voelen zich niet gehoord en worden niet aangekeken.

Dit kan leiden tot een gevoel van afstand en onzekerheid bij de vaders, waardoor ze zich minder betrokken voelen bij de zwangerschap en de opvoeding van hun kinderen.

Bovendien zijn er veel vaders die zich niet volledig op hun rol als ouder kunnen concentreren vanwege werkverplichtingen. Ze hebben geen tijd om de zwangerschap en opvoeding actief te ondersteunen omdat ze hun werk niet kunnen afstemmen op de behoeften van hun gezin.

Groen: betrokkenheid | Zwart: sleutelmomenten | Rood: emoties/houding

De 12 consulten
Tijdens het zwangerschapsproces zijn er gemiddeld twaalf consulten waarin zorgverleners de zwangerschap monitoren en de aanstaande ouders informeren over de bevalling en de verzorging van de baby.

In gesprekken met de vaders en Pioniers bleek dat zij zich vaak niet serieus genomen voelen en geen leidende rol krijgen in het gesprek met de zorgverleners. Zij gaven cijfers van 1 tot 10 voor hun gevoel van betrokkenheid bij de consulten, waarbij 10 staat voor zeer betrokken en 1 voor totaal niet betrokken. Uit deze cijfers blijkt dat het gevoel van betrokkenheid vanaf het 8e consult toeneemt, omdat de vader dan een rol krijgt toebedeeld, namelijk wanneer het bevalplan aan bod komt.

Verloskundigen geven aan dat zij de vaders soms al snel buiten het consult sluiten als zij geen interesse tonen, waardoor zij zich opnieuw buitengesloten voelen. Pas bij het opstellen van het bevalplan en tijdens de bevalling zelf komen vaders meer in de rol van ‘vader’ en durven zij zich meer uit te spreken. 

Dit is een gemiste kans, want juist in de eerste consulten kan een verloskundige bijdragen aan het vergroten van de vaderbetrokkenheid Het is dus belangrijk dat verloskundigen de rol van de vader erkennen en betrekken bij de consulten, zodat zij zich serieus genomen voelen en een actievere rol kunnen spelen in het zwangerschapsproces.

Het bevalplan is een document waarin aanstaande ouders hun wensen en voorkeuren voor de bevalling opschrijven. Het is bedoeld om de ouders meer controle en inspraak te geven tijdens de bevalling en om de zorgverleners te informeren over hun wensen en verwachtingen.

Ik zie kansen om het bevalplan eerder in te zetten gedurende de zwangerschap, zodat vaders al vanaf het begin een actievere rol kunnen spelen in het zwangerschapsproces en zich meer betrokken voelen bij de consulten.

Obstakels erkennen

Een ander obstakel is het stigma dat soms nog steeds heerst rondom het vaderschap. Vaders worden vaak gezien als minder belangrijk dan moeders als het gaat om de zorg voor het kind. Hierdoor voelen vaders zich niet serieus genomen en niet gewaardeerd. Daarnaast zijn er vaak culturele en sociale factoren die een rol spelen. Bij sommige culturen wordt van vaders verwacht dat ze vooral de kostwinner zijn en niet zozeer betrokken zijn bij de zorg voor het kind. Sociale factoren zoals werk, stress en vermoeidheid kunnen er ook voor zorgen dat vaders minder betrokken zijn bij het ouderschap.

Het is belangrijk om deze obstakels te erkennen en aan te pakken om ervoor te zorgen dat vaders de kans krijgen om betrokken te zijn bij de zwangerschap en het ouderschap.

Door hen de juiste ondersteuning, begeleiding en hulpmiddelen te bieden, kunnen we hen helpen hun volledige potentieel als vader en als mens te bereiken. Het is aan ons allemaal om deze vaders te omarmen, hen te steunen en hen te helpen de Pioniers te worden die zij willen zijn.

Laten we samenwerken om een wereld te creëren waarin elke jonge vader de kans krijgt om te groeien, te leren en een liefdevolle en betrokken ouder te zijn. Want als we deze vaders helpen, helpen we niet alleen hen, maar ook hun kinderen en toekomstige generaties om in een liefdevolle, ondersteunende en begripvolle omgeving op te groeien.

Aanbevelingen

1. Introduceer het bevalplan eerder in het zwangerschapsproces, zodat vaders al vanaf het begin een actievere rol kunnen spelen in de consulten en zich meer betrokken voelen bij het gehele proces.
2. Zorg voor meer diversiteit en inclusiviteit binnen de zorgverlening, zodat Pioniers en andere jonge vaders zich beter begrepen voelen en beter kunnen connecten met de zorgverlener.
3. Betrek vaders actief bij de consulten en maak ruimte voor hun inbreng en vragen, zodat zij serieus genomen worden en een gelijkwaardige rol kunnen spelen in het zwangerschapsproces.
4. Bied trainingen en educatie aan zorgverleners en professionals over de specifieke behoeften en uitdagingen van Pioniers en andere jonge vaders, zodat zij beter kunnen inspelen op hun situatie en behoeften.
5. Stimuleer het delen van ervaringen en emoties tussen vaders onderling, bijvoorbeeld door het organiseren van groepsbijeenkomsten of het aanbieden van online platforms waar vaders elkaar kunnen vinden voor steun en advies.
6. Ontwikkel op maat gemaakte hulpmiddelen, zoals apps en online platforms, om Pioniers en andere jonge vaders toegang te geven tot betrouwbare informatie, advies en ondersteuning op elk moment dat zij dit nodig hebben.
7. Moedig werkgevers aan om flexibele werktijden en ouderschapsverlof aan te bieden, zodat vaders voldoende tijd kunnen besteden aan hun rol als ouder en partner tijdens het zwangerschapsproces en daarna.

Terwijl ik deze reis aflegde, werd ik zelf ook getransformeerd. Mijn hart groeide met elke nieuwe vriendschap, elk gedeeld verdriet en elke overwonnen uitdaging. Ik leerde de kracht van empathie, van het luisteren zonder oordeel en van het omarmen van kwetsbaarheid.

Dankzij mijn onderzoek heb ik ontdekt dat we samen een verschil kunnen maken in het leven van de Pioniersvaders en hun kinderen. We kunnen hen helpen hun angsten te overwinnen en hen de steun en begeleiding bieden die ze nodig hebben om te groeien, te bloeien en de beste versie van zichzelf te worden. Deze reist komt van Daddy’s Place, een community voor jonge vaders.